بخش دوم

قضات بر منبای ماده 29 قانون حمایت از خانواده که ذکر کرده دادگاه در رای صادره ی خود مبنی بر طلاق بایستی تکلیف مسائل مالی را مشخص کند، بر همین اساس درباره جهیزیه نیز تعیین تکلیف میکنند.

تا خیلی سال پیش، جهیزیه مفهوم امروزی را نداشت و صرفا مقداری وسیله برای رفع حوائج زندگی اولیه زوجین بود و جنبه مالی امروز را نداشت و جنبه اقتصادی پیدا نمیکرد، دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه هم به صورت امروزه رایج نبود، اما امروزه به خاطر تورم و افزایش ارزش ریالی جهیزیه و همچنین متاسفانه تزلزل خانواده ها و افزایش طلاق، به یکی از دعاوی رایج در محاکم ایران مبدل شده است.
برای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه ،فهرست اقلام جهیزیه یا به اصطلاح سیاهه جهیزیه، باید به صورت دقیق و واضح، با ذکر جزئیات و تعداد دقیق اقلام را تهیه شود. این اقلام باید در فهرستی تهیه شده و مانند سایر اوراق قراردادی از در دو نسخه تهیه شود و به امضای هر دو طرف برسد که یک نسخه نزد خانم و یک نسخه نزد همسرش قرار می گیرد.لازم به ذکر است که تا زمانی که شوهر برگه فهرست اقلام را امضا نکرده باشد، حتی با امضای شهود، به هیچ وجه در محاکم رسمیت پیدا نکرده و قابل استناد نیست.

فیلم برداری از جهیزیه

بعضی اوقات دیده شده که بعضی از خانواده ها به جای اینکه فهرستی از اقلام با امضای زوج تهیه کنند، به فیلم برداری اکتفا میکنند، اما متاسفانه به هیچ عنوان فیلم حتی با حضور زوج در فیلم یا چیدن جهیزیه در منزل مشترک زن و شوهر در محاکم قابلیت استناد ندارد.

بهتر است دو نفر شاهد که از خانواده زن و مرد هستند، زیر فهرست را امضا کنند.در چنین شرایطی فهرست حکم سند عادی را پیدا میکند که در محاکم قابلیت استناد به عنوان یک مدرک تامه را خواهد داشت. اگر فهرست در دو نسخه تهیه شود، در محاکم برای مرد هم قابل استناد است و فقط دلیلی بر ادعای خانم نمیشود. چرا که دیده شده که گاهی خانم ادعایی بیش از فهرست واقعی جهیزیه داشته، که در چنین شرایطی با توجه به نسخه دوم که نزد مرد است، کذب بودن ادعای زن را اثبات میکند.

بهتر است که مرد فهرست جهیزیه را بعد از اینکه وسایل به خانه مشترک برده شد و یا لااقل زمانی که در دسترس و اختیارش قرار گرفت، امضا کند. چون از زمان امضای فهرست جهیزیه ، این حکم را پیدا میکند که در اختیار مرد قرار گرفته و مرد نسبت به تمام آن مسئول است. از نقطه نظر حقوقی ، اموال مربوط به جهزیه حکم امانی دارد و مرد از زمان امضا، حکم امین را پیدا میکند و در صورت از بین رفتن اموال، شوهر در صورتی ضامن است که نسبت به آن تعدی و تفریط کرده باشد و در صورت تفریط به ترتیب اولیت ضامن عین، یا مثل، یا قیمت اموال خواهد بود

بخش سوم

اما در خصوص عیب و نقصی که در اثر استفاده از این وسایل یا استهلاک اموال ایجاد شود، نمیشود مرد را مسئول قلمداد کرد، مگر اینکه مرد به صورت کاملا اختصاصی از آن استفاده کرده باشد. از آنجایی که جهیزیه مالی است که متعلق به خانم است و در نزد همسرش حالت امانت پیدا کرده و مرد حکم امین را دارد، به محض فوت زن، جهیزیه مانند سایر اموال زن، قابلیت به ارث رسیدن را دارد و شوهر در صورت نبودن فرزند مالک نیمی از آن و در صورت دارا فرزند مشترک، مالک یک چهارم از جهیزیه است و بقیه اموال بین سایر وراث تقسیم میشود. از این رو زن در زمان حیات خود میتواند هر دخل و تصرفی در جهیزیه انجام دهد و آن را به دیگری هدیه دهد. در چنین شرایطی زوج باید زیر برگه فهرست جهیزیه را با ذکر تاریخ ، نوع دخل و تصرف و سایر موارد را قید کند و از همسر خود امضا بگیرد که در دعاوی احتمالی مسئولیتی در قبال آن وسیله نداشته باشد.

به چه صورت میشود دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه را در محاکم انجام داد؟

به منظور پس گرفتن (استرداد) جهیزیه باید تقاضای خود را در قالب دادخواست به محضر قاضی تقدیم کنید. طبق بند 5 ماده 4 قانون حمایت از خانواده، مصوب سال 1391 ، رسیدگی به دعاوی جهیزیه در صلاحیت دادگاه خانواده است. اگرچه زوجه میتواند با مراجعه به شورای حل اختلاف محل و یا در دفاتر الکترونیک قضایی نسبت به طرح ، ثبت و تعقیب دادخواست پس گرفتن (استرداد) جهیزیه به طرفیت همسر خود، اقدام کند. اما با توجه به سقف رسیدگی در شوراهای حل اختلاف که 20 میلیون تومان است ، باید دادخواست مطرح شود، یعنی اگر مبلغی بیش از 20 میلیون تومان را مطالبه کند، دادخواست در شورای حل اختلاف رد خواهد شد.

بعد از طرح تقاضای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه توسط زوجه، احتمال از بین رفتن جهیزیه به واسطه شوهر وجود دارد، به همین خاطر زوجه میتواند قبل از تقدیم دادخواست اصلی، که در جهت بازپس گیری جهیزیه است، به موجب بند ب ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته را بدهد که در این ماده بیان شده : خواهان میتواند قبل از تقدیم دادخواست ، یا ضمن آن، تا وقتی حکم قطعی در مورد اصل دعوا صادر نشده، در موردی که خواسته در معرض تعیین، تضییع و یا تفریط باشد، از دادخواست تقاضای صدور قرار تامین کند.

رسیدگی به دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه به چه صورت است؟

در دعاوی مربوط به ازدواج و طلاق، خواهان باید در دادگاه محل اقامت خوانده یا در دادگاه محل وقوع عقد نکاه، دعوا را مطرح کند. بعد از تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین، دادگاه موظف به رسیدگی است ، دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه هم از این امر مستثنا نیست. در صورت حاضر نشدن شوهر، رای صادره به صورت غیابی خواهد بود که تا 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل واخواهی توسط شوهر را دارد و بعد از 20 روز در صورت اقدان نکردن شوهر به واخواهی، مدت 20 روز بعدی برای طرفین در نظر گرفته میشود که نسبت به حکم درخواست تجدید نظر خواهی ارائه دهند. این تجدید نظر باید در دادگاه تجدید نظر استان انجام بگیرد. در صورت عدم تجدید نظرخواهی یا قطعیت حکم، طبق ماده 1 قانون اجرای احکام مدنی، زوجه میتواند اقدام به تقاضای صدور اجراییه و ابلاغ آن به شوهر کند. تا زمانی که زوجه درخواست صدور اجراییه نکند، هیچ اقدام قانونی نسبت به صدور اجراییه انجام نمیگیرد.

امید است نوشته ی فوق الذکر پاسخگوی سوالات شما در خصوص استرداد جهیزیه،اجراییه استرداد جهیزیه ،واخواهی استرداد جهیزیه ،پس گرفتن وسایل بعد از طلاق و ...بوده باشد.