آیا در رابطه با سقوط ولایت قهری اطلاعاتی دارید؟

مقدمه ای در خصوص سقوط ولی قهری:

نهاد ولایت قهری یک نهاد حقوقی است که از طبیعت بشر و مقتضیات زندگی خانوادگی واجتماعی سرچشمه می گیرد و به طور جبری از طرف خداوند به پدر و جدّ پدری اختصاص داده شده است.

مولی علیه ممکن است صغیر یا سفیه و یا مجنون باشد. این گروه به دلیل نقص در قوای دماغی، محجور بوده و از تصرف در امور خود به جهت حمایت از حقوقشان، ممنوع می باشند. پدر و جدّ پدری به جهت ولایتی که دارند، می توانند در مال مولی علیهم تصرف کنند؛ اما این تصرفات مطلق نبوده و محدود به رعایت غبطه و مصلحت محجورین است و باید به گونه ای صورت گیرد که موجب نابودی و ضرر مولی علیه نگردد.

لذا درصورتی که ولی قهری، شرایط ولی بودن را از دست بدهد یا در تصرفاتش برخلاف مصلحت عمل کند و موجبات ورود ضرر را برای مولی علیه فراهم نماید، حسب مورد خودبه خود از سمت ولایت منعزل و یا به حکم دادگاه عزل می گردد. گرچه قانون مدنی سقوط ولایت پدر و جدّ پدری را منحصر به ورود ضرر به امور مالی مولی علیه دانسته است.

عزل یا انعزال ولی قهری:

در فقه اسلامی اختیارات وسیعی به قاضی در امر ولایت تفویض شده است . ولایت حاكم ولایت عامه است و اصل این است كه در هر مورد كه ولی دیگری از طرف شارع تعیین نشده باشد حاكم به عنوان ولایت اقدام می كند و این معنی عموم ولایت حاكم است كه فقها در مباحث بسیاری به آن اشاره كرده اند .

حتی در موردی كه محجور ولی قهری داشته باشد ، حاكم در صورت لزوم می تواند درراه مصلحت محجور دخالت كند و تصمیمات لازم اتخاذ نماید می تواند دستوراتی در جهت حفظ منافع محجور صادر كند .

می تواند ضم امین كند . یعنی شخص امین و مورد اعتمادی را برای همكاری با ولی تعیین نماید . دراین صورت اختیارات ولی محدود خواهد شد و استقلال او در اداره امور محجور از میان خواهد رفت . حتی در حقوق اسلامی ، به قاضی اجازه عزل ولی قهری درصورت ثبوت خیانت یا عدم لیاقت او داده شده است . صاحب جواهر در اینباره می گوید : هرگاه برای حاكم حتی با قرائن واوضاع و احوال آشكار گردد كه پدر و جد پدری موجب ضرر طفلی یا مجنون شده اند آنان را از باب حسبه عزل و از تصرف در امور محجور منع می كند