در این پست به بررسی عنصر روانی جرم افترا بر مبنای ماده 699 قانون مجازات اسلامی و همچنین به بررسی شروط لازم برای تحقق جرم افترا با عنایت به ماده 697 قانون مجازات اسلامی خواهیم پرداخت.
قابل ذکر است اگر کسی از روی عصبانیت و ناراحتی به دیگری بگوید دزد یا کلاهبردار موضوع توهین است؛ نه افترا(تهمت زدن).
برای تحقق جرم افترا(تهمت زدن)ی عملی باید سوء نیت وجود داشته باشد و مرتکب با توجه به ماده ۶۹۹ عمل خود را عالماً عامداً به قصد متهم کردن دیگری انجام دهد.
این تصریح دارای چند نکته است:
با توجه به ماده ۶۹۷ برای تحقق جرم افترا(تهمت زدن) وجود سه شرط ضروری است:
1.انتصاب جرم به دیگری
2.صراحت انتصاب
3.ناتوانی مفتری از اثبات صحت اسناد
حال به توضیح هر یک از این سه شرط میپردازیم.
به موجب ماده ۲۶۹ قانون مجازات عمومی مفتری باید ارتکاب جنحه یا جنایتی را به کسی نسبت می داد. با توجه به منسوخ شدن تقسیم بندی خلاف ، جنحه ،و جنایت در نظام کیفری بعد از انقلاب ، ماده ۶۹۷ قانون تعزیرات بطور کلی از انتساب جرم به دیگری سخن گفته است.
برای جلوگیری از گستردگی بیش از حد دامنه جرم افترا(تهمت زدن) ، بهتر بود که مقنن ویژگیهایی را برای جرایم مورد انتساب ذکر می کرد ، مثل این که برای محکوم شدن کسی به جرم افترا(تهمت زدن) جرایم مورد انتساب باید حد یا قصاص بوده یا مجازات قانونی مقرر برای آنها از میزان خاصی بیشتر باشد. با وضعیت فعلی قانون ظاهرا حتی اگر کسی ارتکاب جرم سبکی ، مثل جرایم رانندگی را به دیگری نسبت دهد ، مفتری محسوب و مشمول ماده ۶۹۷ می شود.
در هر حال تردیدی وجود ندارد که فعل مورد انتساب باید طبق قوانین موجود در زمان اسناد جرم محسوب شود. بنابراین جرم انگاری یا جرم زدایی لاحق از اهمیت برخوردار نمی باشد. به علاوه نسبت دادن اعمالی که جرم نبوده بلکه خلاف شرع یا شان یا حتی مستوجب تعقیب انتظامی یا اداری باشد محکوم شدن مرتکب به استناد ماده ۶۹۷ نمی شود ، مثل اینکه کسی دیگری را به دروغ گویی ، روز خواری ، بی تقوایی ، بی سوادی، بد اخلاقی ، بی عدالتی و نظایر آنها متهم کند.
نکته دیگری که از شرط انتساب جرم به کسی مستفاد می شود این است که با توجه به استفاده از واِژه کسی در ماده ۶۹۷، قربانی جرم هم مثل جرم توهین ساده که قبلاً با هم پرداختیم تنها اشخاص حقیقی می باشند و نمی تواند اشخاص حقوقی را قربانی و بزه دیده این جرم دانست.
نظرات کاربران