سرقت یکی از مهمترین جرائم علیه اموال و مالکیت اشخاص است. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در تعریف سرقت در ماده ۲۶۷ مقرر می دارد:سرقت عبارت است از ربودن مال متعلق به غیر.
سرقت یکی از مهمترین جرائم علیه اموال و مالکیت اشخاص است. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در تعریف سرقت در ماده ۲۶۷ مقرر می دارد:سرقت عبارت است از ربودن مال متعلق به غیر.
برای اینکه یک جرم صورت بگیرد باید ۳ رکن داشته باشد:
الف. عنصر مادی:به عملی که از طرف شخص باید صورت بگیرد تا جرم اتفاق بیافتد عنصر مادی گفته می شود. در جرم سرقت عنصر مادی به شکل ربودن به معنای جابه جا کردن و برداشتن و همچنین پنهانی بودن عمل ربایش است، بنابراین لازمه جرم سرقت این است که سارق بدون رضایت مالک یا متصرف به صورت علنی و یا مخفیانه مال دیگری را ببرد.
ب. عنصر معنوی:شخص برای انجام یک جرم باید قصد انجام آن را داشته و از قبل برایش تصمیم گرفته باشد که علاوه بر تصمیم به دزدیدن مال (سوء نیت عام) باید قصد مالک شدن آن مال (سوء نیت خاص) را نیز داشته باشد؛ بنابراین برای اینکه شخص مرتکب جرم سرقت شود باید اول شخص قصد انجام سرقت را داشته باشد و دوم بداند که مالی که می خواهد بدزدد متعلق به شخص دیگری است.
ج.عنصر قانونی:اگر یک عملی در قانون جرم بوده و برایش مجازات تعیین شده باشد عنصر قانونی نامیده می شود. برای تمامی جرایم و مجازات ها نیاز به این عنصر است و اگر عملی در قانون جرم باشد براین اساس شخص مجرم را می توان مجازات کرد.
مالی که دزدیده می شود باید یک سری ویژگی هایی داشته باشد تا بتوان به آن واژه ی سرقت را اطلاق نمود:
۱-مالی که دزدیده می شود حتما باید شی بوده و قابلیت جابه جایی و انتقال داشته باشد.
۲-این مال باید در زمان سرقت متعلق به شخص دیگری باشد
۳-مال دزدیده شده باید از مالکیت صاحبش خراج شده و به تصرف شخص سارق درآید.
سرقت بر حسب نوع میزان مجازات و ماهیت آن به اشکال مختلف تقسیم دسته بندی شده است:
1-سرقت حدی
2-سرقت تعزیری
به بیان مفهوم سرقت حدی در پستهای قبلی پرداختیم فلذا دانستیم مقصود از سرقت حدی به موجب ماده ی 268 قانون مجازات اسلامی مصوب1392 ،سرقتی است که دارای شرایط بیان شده در این ماده باشد.
ماده 268 قانون مجازات اسلامی بیان میدارد که: سرقت در صورتی كه دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است
الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد.
ب- مال مسروق در حرز باشد.
پ- سارق هتك حرز كند.
ت- سارق مال را از حرز خارج كند.
ث- هتك حرز و سرقت مخفیانه باشد.
ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسكوك باشد.
ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شكایت كند.
ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالك قرار نگیرد.
ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملكیت سارق در نیاید.
ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.
همین که سرقت شرایط حد را نداشته باشد، سرقت تعزیری است که خود دو نوع است:
الف) سرقت تعزیری ساده: این نوع سرقت در مادۀ ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی آمده علنی و با ربودن مال غیر بدون علم و اطلاع و رضایت صاحب مال محقق می شود و مجازات آن کمترین مجازات سرقت یعنی سه ماه و یک روز تا ۲ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق است.
ب) سرقت تعزیری مشدد: منظور از سرقت مشدد، هرگونه سرقتی است که با یک یا چند عامل از عوامل تشدید مجازات بوده و مجازات آن شدیدتر از مجازات سرقت ساده باشد و شرایطی را نیز داشته باشد که در قانون آمده باشد. عوامل تشدید مجازات که در مواد ۶۵۱ تا ۶۶۰ قانون مجازات اسلامی بیان شده اند عبارتند از: سرقت در شب، تعدد سارقان، سرقت مسلحانه، بالا رفتن از دیوار، شکستن حرز، استفاده از عنوان با لباس مستخدم دولت، مامور دولتی قلمداد کردن، بکاربردن کلید ساختگی، سرقت از محل مسکونی، سرقت همراه با آزار یا تهدید، سرقت از محل های عمومی، مستخدم، شاگرد و کارگر بودن سارق، سرقت به اقتضای شغل، کیف زنی یا جیب بری و امثال آن، سرقت در مناطق بحرانی، سرقت آب، برق و گاز و تلفن.
در صورتی که سرقت جامع شرایط حد نباشد و مقرون به یکی از شرایط زیر باشد مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می شود:
1.سرقت در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا در توابع آن یا در محل های عمومی از قبیل مسجد و حمام و غیر اینها واقع شده باشد.
2.سرقت در جایی واقع شده باشد که به واسطه درخت و یا بوته یا پرچین یا نرده محرز بوده و سارق حرز را شکسته باشد
3.در صورتی که سرقت در شب واقع شده باشد
4.سارقین دو نفر یا بیشتر باشند
5.سارق مستخدم بوده و مال مخدوم خود را دزدیده یا مال دیگری را در منزل مخدوم خود یا منزل دیگری که به اتفاق مخدوم به آن جا رفته یا شاگرد یا کارگر بوده و یا در محلی که معمولاً محل کار وی بوده از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار سرقت نموده باشد
6.هر گاه اداره کنندگان هتل و مسافرخانه و کاروانسرا و کاروان و بطور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آنان است تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند.
طبق شرایط ذکر شده در مواد ۶۵۱، ۶۵۶ و ۶۵۴ قانون تعزیرات ، سرقت در شب یکی از شرایطی است که موجب شدت برخورد نسبت به سرقت در روز می شود. بنابر این وقوع سرقت در شب می تواند باعث شود که سرقت در دسته سرقت های مشدد قرار گیرد. مجازات سرقت های مشدد بیشتر و شدیدتر نسبت به سرقت های ساده می باشند.
مطابق با ماده 651 قانون تعزیرات،هر گاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می گردد:
مطابق با ماده 654 همین قانون ،هر گاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یک نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد در صورتی که بر حامل اسلحه عنوان محارب صدق نکند جزای مرتکب یا مرتکبان حبس از پنج تا پانزده سال و شلاق تا (۷۴) ضربه می باشد.
چنانچه فردی مرتکب مجازات سرقت در روز شود ،سرقت ساده محسوب میشود.
سرقت های ساده مجازات کمتری نسبت به سرقت های مشدده دارند. طبق ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی، شخص مرتکب به سرقت ساده به سه ماه و یک روز الی دو سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
برای شکایت از کسی که مال شما را به سرقت برده باید به کلانتری محل وقوع جرم و یا دادسرایی که در آن محل واقع شده است مراجعه کنید. در واقع مرجع صالح رسیدگی به جرایم با توجه به محل وقوع جرم مشخص می شود.
رای شروع دعوای کیفری باید شکایت خود را به صورت کتبی به کلانتری تحویل دهید. در این شکایت نامه نام خود به عنوان شاکی و نام متهم در صورتی که او را می شناسید ذکر می کنید و بیان می کنید که به چه دلیل از او شکایت دارید و در واقع چه جرمی برعلیه شما انجام شده است. در ادامه ادله و اسنادی هم که دال بر وقوع این جرم است مانند گواهی شهود را ارائه خواهید کرد. در این صورت مقام قضایی دادسرا با فراخواندن متهمان و مطلعان این پرونده و یاری گرفتن از روش های دیگری همچون تحقیقات محلی، تفتیش محل و بازجویی تا جایی که امکان دارد به حقیقت دست یافته و رای خودش را مبنی بر مجرمیت و یا تبرئه متهم اعلام خواهد کرد. پس از این مرحله است که اگر مقام قضایی دادسرا قرار مجرمیت صادر کرد؛ پرونده برای تعیین تکلیف نهایی به دادگاه ارجاع خواهد شد.
هنگام جلسه رسیدگی دادگاه، نماینده ای از دادسرا در جلسه حضور می یابد و نظر قاضی دادسرا را مبنی بر مجرم بودن متهم به طور کامل به قاضی دادگاه اعلام می کند. قاضی دادسرا برای اینکه بتواند نزد دادگاه از ادعای خود مبنی بر مجرم بودن متهم دفاع کرده و حرفش را به کرسی بشاند نیاز دارد تا دلیل بیاورد. در دعوای سرقت اصولاً اصلی ترین دلایلی که از سوی قاضی دادسرا مبنی بر مجرم بودن متهم مورد استفاده قرار می گیرد؛ شهادت شهود، اقرار متهم و وجود ادله یا رد از سارق در صحنه جرم است؛ مثل تصویر ضبط شده سارق روی دوربین های مدار بسته اماکن، وجود اثر انگشت، تار مو، لکه های خون یا وسیله ای مختص به سارق نشانگر هویت او باشد.
به دنبال ارجاع پرونده به دادگاه عمومی جزایی محل وقوع جرم، قاضی دادگاه رسیدگی به پرونده را آغاز می کند. در حین رسیدگی علاوه بر شاکی و متهم، نماینده دادسرا نیز در جلسه حضور خواهد داشت. چراکه او باید ضمن خواندن نظر قاضی دادسرا مبنی بر مجرم بودن متهم و بیان دلایلی که براساس آنها قاضی دادسرا به این نتیجه رسیده است؛ از دادگاه تقاضای اجرای مجازات متهم را نیز داشته باشد. پس از سخنان نماینده دادسرا دادگاه به طور دقیق به سخنان و دفاعیات هریک از شاکی و متهم توجه کرده و بر این اساس حکم صادر می کند.
رای صادره از دادگاه هرچه که باشد قابل تجدید نظر در دادگاه تجدیدنظر استان خواهد بود. به این معنی که محکوم می تواند تا مدت 20 روز از تاریخ رای با مراجعه به دادگاه نام برده رسیدگی مجدد به پرونده را درخواست کند. درصورتی که محکوم از مدت 20 روزه خود برای اعتراض به حکم استفاده نکند، حکم صادره قطعی می شود. به این معنا که دیگر رسیدگی مجدد به پرونده امکان نخواهد داشت.
دادگاه در حکم خود مبنی بر مجرم بودن متهم علاوه بر محکومیت به تحمل مجازات او را به پس دادن مال مسروقه در صورت وجود عین آن یا دادن مثل یا قیمت آن در صورت از بین رفتن مال مسروقه ملزم می کند. در صورتی که مال، تلف شده باشد و مرتکب نیز به دستور دادگاه مبنی بر دادن مال یا قیمت مال توجه نکند، دادگاه از قربانی می خواهد که از سارق مالی اعم از وجه نقد، مال منقول یا غیر منقول معرفی کند تا با توقیف و فروش آن معادل مال سرقت شده قربابی را پرداخت کند. البته این مال نباید جزو مستثنیات دین باشد.
مستثنیات دین صرفاً شامل موارد زیر است:
الف ـ منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکومٌ علیه در حالت اعسار او باشد
ب ـ اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
ج ـ آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
د ـ کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها
هـ ـ وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
وـ تلفن مورد نیاز مدیون
زـ مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
تبصره ۱ـ چنانچه منزل مسکونی محکومٌ علیه بیش از نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراکننده رأی نباشد به تقاضای محکومٌ له به وسیله مرجع اجراکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تأدیه دیون محکوم ٌعلیه خواهد شد مگر اینکه استیفای محکوم ٌبه به طریق سهل تری مانند استیفا از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی محکوم ٌعلیه یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکان پذیر باشد که در این صورت محکومٌ به از طرق مذکور استیفا خواهد شد.
تبصره ۲ـ چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرح های عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکومٌ به از آن امکان پذیر است مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.
با معرفی قربانی، آن مال به نفع قربانی توقیف می شود. پس از توقیف، مال نام برده فروخته شده و از حاصل فروش، نخست اجرت مسئول اجرا که مسئولیت توقیف و فروش اموال معرفی شده را دارد و آنگاه معادل مال مسروقه پرداخت می شود. در ضمن برای اجرای مجازات جرم سرقت، دادگاه حکم خود را به واحد اجرای احکام که در دادگاه وجود دارد اعلام می کند. واحد نامبرده خود ترتیب مجازات مجرم را می دهد. به این ترتیب که نخست مثلاً حکم شلاق مجرم را اجرا کرده آنگاه او را به منظور تحمل مجازات حبس به زندان معرفی و ارسال می کند.
نظرات کاربران