در این پست به بیان حق حبس زوجه با عنایت به ماده 1085 قانون مدنی و رای وحدت رویه ی شماره 718 دیوان عالی کشور مورخ 1390/2/13 خواهیم پرداخت.
یکی از نمونه های حق حبس در فقه اسلامی،حق حبس زوجه است که بر اساس آن زن حق دارد تا زمان تحویل مهریه از امیزش جنسی با شوهرش خودداری کند، در نظر گرفتن چنین حقی در نکاح ناشی از طبیعت معاوضی یا شبه معاوضی یا در حکم معاوضه ازدواج در حقوق اسلامی است. برخی فقها که نکاح را در زمرهٔ معاوضات قرار داده اند، این حق را برای شوهر هم به رسمیت شناخته اند، به این معنی که تا زمان رضایت زن به نزدیکی از پرداخت مهریه خودداری کند.
یکی از حقوق منحصر به فرد زوجه حق حبس تا زمان گرفتن مهریه است؛ یعنی زن می تواند از انجام وظایفی که به عنوان زوجه بر عهده دارد، خودداری کند تا اینکه مهریه وی به صورت تمام و کمال پرداخت شود و این عمل زوجه نشوذ محسوب نمی شود. در گذشته در خصوص اینکه دایره این امتیاز همسر تا کجاست، در مراجع قضایی اختلاف وجود داشت؛ اما رای وحدت رویه دیوان عالی به این مشکلات پایان داد.
مهریه یکی از حقوق زن است و به محض وقوع عقد ازدواج و در همان اولین ثانیه بعد از وقوع عقد قابل مطالبه از سوی زوجه است. بنابراین هر چند در برخی موارد، مطالبه مهریه، عملی اخلاقی به نظر نمی رسد، هیچ کس نمی تواند ادعا کند که در صورت مطالبه مهریه از سوی زوجه، وی کاری خلاف قانون انجام داده است. زوجه می تواند حق خود را هر زمان که بخواهد مطالبه کند و اگر همسرش از پرداخت آن سرباز زد می تواند از انجام وظایف خود به عنوان زوجه خودداری کند؛ زیرا یکی از حقوق بانوان ایرانی حق حبس است به این معنی که می توانند از انجام وظایف خود به عنوان زوجه خودداری کنند تا زمانی که مهریه خود را بگیرند.
در این باره برخی معتقدند که خودداری زن از انجام وظایف خود تنها مربوط به تمکین خاص و زناشویی است؛ اما برخی دیگر معتقدند که زن می تواند همه کارهایی را که باید به عنوان همسر انجام می داده است تا گرفتن مهریه ترک کند.
در رای وحدت رویه شماره 718 دیوان عالی کشور مورخ 13/2/1390 آمده است: مستفاد از ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی این است که زن در صورت حال بودن مهر می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای مطلق وظایفی که شرعا و قانونا در برابر شوهر دارد امتناع نماید، بنابراین رای شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان لرستان که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آرا صحیح و قانونی تشخیص و تایید می گردد. بر اساس این رای وحدت رویه، زن می تواند تا زمانی که مهریه به او پرداخت نشده است از ایفای تمام وظایف زناشویی خود امتناع کند. حتی می تواند در خانه پدر خود ساکن شود.
قانونگذار در دریافت مهریه، همان حکمی را بیان کرده که در مورد بیع مطرح کرده است.
نظرات کاربران