مهریه یا به شکل کهن تر آن کابین به مالی اطلاق میگردد که،مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود میپردازد یا مکلف به پرداختِ آن میشود. در گذشته برای مهریه طرح تعدیل در نظر گرفته نشده بود. اما این روزها مهریه با توجه به نرخ روز بازار تعیین می شود و برخی افراد در صدد تعدیل میزان مهریه بر می آیند.
مهریه یا به شکل کهن تر آن کابین به مالی اطلاق میگردد که،مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود می پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می شود.
اگر چه مهریه در زمان معاصر مختص مسلمانان است، اما برخی پژوهش گران ، اعلام می دارند مهریه در دو دین یهودیت و اسلام وجود داشته است و مهر اکنون هم هنوز در بین برخی از یهودیان از ارکان عقد نکاح به شمار می رود.
مرد به هنگام اجرای صیغه ی نکاح چیزی را به زنش می دهد که نشان دهنده قصد او برای نکاح باشد و در اصطلاح مهریه یا صداق نامیده می شود. این هدیه و بخشش که از طرف مرد انجام می شود، امروزه به هدف پایبندی به لوازم زندگی مشترک و ارتباط زناشویی یا ضامنی برای حق طلاق زن درامده است.
یکی از دعاوی رایج در دادگاه های خانواده، موضوع درخواست مهریه است. از آنجایی که از دید قانون زن پس از عقد نکاح به عنوان مالک مهریه شناخته می شود، وی می تواند در هر زمانی پس ازعقد نسبت به دریافت مهریه ی خود از زوج که حق قانونی وی به حساب می آید، اقدام نماید.
اگر چه اکثر زنان در زمان جدایی این حق را از زوجه طلب می کنند، اما شرایط قانونی این کار از زمان پس از عقد برای زوجه در نظر گرفته شده است.
در درخواست دریافت مهریه باید شرایط خاصی مورد بررسی قرار گیرد. ادعای اعسار از پرداخت مهریه، تقاضای تقسیط و تعدیل مهریه از جمله مواردی است که زوجین در زمان درخواست دریافت مهریه با آن مواجه می شوند.
از مواردی که در زمان طلاق توافقی مورد بررسی قرار می گیرد، موضوع مهریه است. در گذشته برای مهریه طرح تعدیل در نظر گرفته نشده بود. اما این روزها مهریه با توجه به نرخ روز بازار تعیین می شود که این مسئله برای بانوان خبری خوشایند و برای مردان ناخوشایند است.
بعد از دادخواست اعسار، شرایطی برای پرداخت مهریه تعیین خواهد شد. در صورتی که پس از ارائه دادخواست ،زوج توانایی پرداخت را نداشته باشد، می تواند دادخواستی تنظیم نماید. این دادخواست که تعدیل در تقسیط نام دارد، شرایطی را برای زوج مهیا می سازد که نفع وی را به دنبال دارد و بر اساس آن، مهریه به صورت اقساطی به زوجه پرداخت می شود.
بر طبق قانون، زوجه به عنوان مالک مهریه شناخته می شود. لذا می تواند در هر زمانی که تمایل داشت، مهر را از همسرش طلب نماید که البته در برخی از مواقع زوج از توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه برخوردار نمی باشد. در چنین شرایطی زوج راه چاره ای به جز تنظیم دادخواست اعسار نخواهد داشت.
با توجه به مقرراتی که در حال حاضر در مورد دادخواست اعسار و پرداخت مهریه وجود دارد، این اجازه به زن داده شده است تا با اثبات ملائت مرد، ادعای زوج را مبنی برناتوانایی وی برای پرداخت مهریه رد نماید. به زبان ساده تر میتوان گفت در برخی از مواقع نیازی به اثبات ادعای زوج مبنی بر عدم ملائت و تمکن مالی نخواهد بود.
در چنین حالتی، زوجه موظف است تا توانایی مالی همسرش را به دادگاه اثبات نماید. لازم به ذکر است که در تمامی موارد زوجه موفق به اثبات این امر نمی شود. در بسیاری از مواقع زن در اثبات توانایی مالی زوج با مشکلات عدیده ای مواجه می شود که در نتیجه به شکست زوجه در دادگاه منجر می شود.
در شرایطی که زوج واقعا توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، این امکان وجود دارد که زوج در دادگاه با حکم اعسار مواجه شود.
تعدیل مهریه ، به دو صورت ظاهر خواهد شد:
1.زوج موظف می شود تا بدهی خود را به صورت اقساط به زوجه پرداخت نماید.
2.زوج موظف می شود تا بدهی خود را در مدت زمانی مشخص به زوجه پرداخت نماید.
لازم به ذکر است که تغییر در آینده زوج تاثیری مستقیم بر حکم خواهد داشت. عده ای بر این باورند که تغییر در آینده زوج هیچ تاثیری بر نحوه پرداخت مهریه نخواهد داشت. اما حقیقت خلاف این تصور است. از آنجایی که ممکن است احوال مالی هر فردی در آینده تغییر پیدا کند، حکم پرداخت مهریه را وابسته به شرایط آتی زوج در نظر گرفته اند.
لذا شاید معسر امروز، وابسته به شرایطی که پیش می آید، در آینده از اعسار خارج شود. به همین علت می گوییم که شرایط آینده تاثیر مستقیمی بر حکم خواهد داشت. تغییر شرایط در آینده می تواند مقدمه ای برای تقدیم دادخواست تعدیل به حساب آید.
به طور کلی تعدیل مهریه دارای دو بعد است که بعد منفی آن همان کاهش مبلغ مهریه و بعد مثبت آن افزایش مبلغ مهریه است.
مستند قانونی کاهش (تعدیل)قسط مهریه ،تبصره 2 ماده11 قانون نحوه ی اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۳ می باشد.
این ماده بیان میدارد که :
در صورت ثبوت اعسار، چنانچه مدیون متمکن از پرداخت به نحو اقساط شناخته شود، دادگاه ضمن صدور حکم اعسار با ملاحظه وضعیت او مهلت مناسبی برای پرداخت می دهد یا حکم تقسیط بدهی را صادر می کند. در تعیین اقساط باید میزان درآمد مدیون و معیشت ضروری او لحاظ شده و به نحوی باشد که او توانایی پرداخت آن را داشته باشد.
تبصره ۱ـ صدور حکم تقسیط محکومٌ به یا دادن مهلت به مدیون، مانع استیفای بخش اجرا نشده آن از اموالی که از محکومٌ علیه به دست می آید یا مطالبات وی نیست.
تبصره2.هر یک از محکوم ٌله یا محکومٌ علیه می توانند با تقدیم دادخواست، تعدیل اقساط را از دادگاه بخواهند. دادگاه با عنایت به نرخ تورم براساس اعلام مراجع رسمی قانونی کشور یا تغییر در وضعیت معیشت و درآمد محکومٌ علیه نسبت به تعدیل میزان اقساط اقدام می کند.
ماده 12 ق.نحوه ی اجرای محکومیتهای مالی در این خصوص بیان میدارد که :
اگر دعوای اعسار ردّ شود، دادگاه در ضمن حکم به ردّ دعوی، مدعی اعسار را به پرداخت خسارات وارد شده بر خوانده دعوای اعسار مشروط به درخواست وی محکوم می کند.
یا مثلا تصور کنید زوج پس ازحکم اعسار صاحب ارث شود و یا حقوق ماهیانه اش افزایش پیدا کند. در چنین شرایطی نمی توان زوج را معسر مطلق دانست. بنابراین زوجه می تواند با توجه به تغییراتی که در وضعیت زوج پیش آمده است، به منظور تغییر در نحوه پرداخت مهریه به دادگاه مراجعه نماید.
در ادامه نیز دادگاه با در نظر گرفتن اوضاع و بررسی شرایط، حکم جدیدی در مورد تعدیل مهریه صادر خواهد کرد که این حکم با اثرات مثبتی برای زوجه همراه است. گفتنی است که مراجعه زوجه تنها در زمانی که وضعیت مالی زوج به یکباره دچار تغییر و تحولات شود، با صدور حکم و نظر جدید دادگاه همراه خواهد بود.
در مقابل، در برخی از مواقع زوجه به دلیل بیکاری، بیماری و یا شرایطی از این دست قادر به انجام کاری نیست. در این وضعیت مرد می تواند با مراجعه به دادگاه و تقدیم دادخواست، تقاضای تعدیل در مهریه دهد که این وضعیت به عنوان جنبه منفی تعدیل مهریه شناخته میشود.
با دقت در موارد مذکور مشخص می شود که زوجه نیز حق دارد در صورتی که ثابت نماید وضع اقتصادی شوهر(زوج) بهتر شده است و یا سکه نسبت به زمان صدور حکم کاهش محسوس داشته است ، تقاضای اقساط مهریه کند. در واقع این حق به دو طرف داده شده است که با ذکر دلیل تعدیل اقساط مهریه را تقاضا کنند.
رؤسای کل دادگستری استان های سراسر کشور
نظر به برخی گزارش های واصله تعدادی از محکومین تادیه مهریه بر اساس تعداد سکه طلای تعیین شده به علت افزایش غیر متعارف قیمت آن توان پرداخت را نداشته و به همین جهت در اجرای قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به زندان معرفی می شوند. بدین وسیله مقرر می دارد؛ ترتیبی اتخاذ گردد تا دادگاه ها به صورت خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی نسبت به درخواست تعدیل که از سوی زوج تقدیم می گردد رسیدگی و مهلت های تادیه سکه را متناسب با وضعیت مالی محکوم علیه افزایش داده تا بدین ترتیب از زندانی شدن آنان جلوگیری به عمل آید.
ضمنا آمار پرونده های موضوع این بخشنامه به صورت فصلی به حوزه معاون اول گزارش شود. مسئولیت اجرای این بخشنامه به عهده رئیس کل دادگستری استان می باشد.
نظرات کاربران