مفهوم نکاح و شرایط صحت آن-بخش دوم

مبحث دوم- قصد طرفین و رضای آن ها

یكی از شرایط اساسی تمامی عقود وفق بند الف ماده 190 ق .مدنی از جمله عقد ازدواج ،قصد طرفین و رضای آن ها است. بنابراین عقد نكاح واقع می شود به ایجاب و قبولی كه صراحتاً دلالت بر قصد ازدواج نماید و از طرف دیگر طبق ماده 1062 قانون مدنی: نکاح واقع می شود به ایجاب و قبول الفاظی که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج نماید . بنابراین در صورت نبودن قصد، نـكاح باطـل و در صورت معیوب بودن رضا،این مورد از موارد عدم نفوذ نكاح است. مهم ترین مواردی كه می توان به عیوب رضا اشاره كرد:

1- اشتباه 2- اكراه 3- تعلیق در عقد نكاح

1 ـ اشتباه در نكاح:

در نكاح، اشتباه تصور غلطی است كه فرد امكان دارد از اوصاف طرف دیگر یا هویت جسمی او داشته باشد. هركدام از این تصورات غلط آثار حقوقی مخصوص به خود را دارد.

اشتباه در هویت جسمی :آن است كه شخص به جای دیگری طرف عقد قرار گیرد. این نوع ازدواج به جهت نبودن وحدت قصد باطل است.

بنابراین طبق ماده 1067 قانون مدنی: تعیین زن و شوهر به نحوی كه برای هیچ یك از طرفین در شخص طرف دیگر شبهه نباشد شرط صحت نكاح است .

اشتباه در اوصاف طرف دیگر: برخلاف اشتباه در هویت جسمی به صحت عقد خللی وارد نمی نماید، بلكه موجب حق فسخ برای طرف اشتباه كننده می باشد به شرط آن كه وجود صفت خاصی در عقد نكاح ذكر شود یا عقد بر اساس آن واقع شود. به عنوان مثال، درخصوص اشتباه در هویت جسمی، شخص الف قبلا شخص ب را دیده و به ازدواج با او علاقه مند شده است. موقع عقد ازدواج به تصور این که با شخص ب عقد ازدواج می بندد و سر سفره عقد می نشیند در حالی که با دسیسه سازی خانواده به جای شخص ب خواهر او به نام ج سر سفره عقد می نشیند و قبول عقد نکاح را واقع می سازد. بعد از عقد الف متوجه می شود که این همان شخص نبوده است که او قصد ازدواج با او را داشته است، لذا به جهت فقدان قصد عقد باطل است.

ولی در خصوص اشتباه در اوصاف، شخص الف با شخص ب ازدواج می کند به تصور این که او دارای مدرک لیسانس است، بعداً متوجه می شود که او فاقد این وصف است در صورتی که این وصف در عقد تصریح شده باشد یا عرفاً به منزله تصریح باشد می تواند عقد نکاح را فسخ کند یا به همان صورت آن را بپذیرد.