مفهوم ازدواج و شرایط صحت آن-بخش اول

عقد نکاح یا ازدواج ، مناسب ترین راه برای تشکیل خانواده از منظر دین اسلام و جامعه ی اسلامی است که موجب ایجاد علقه ی زوجیت میان زن و مرد و بوجود آمدن تعهداتی میان آن دوست که در خارج از عقد ازدواج ایجاد نمی شود

فهرست

مفهوم ازدواج و شرایط صحت آن-بخش اول

عقد نکاح یا ازدواج ، مناسب ترین راه برای تشکیل خانواده از منظر دین اسلام و جامعه ی اسلامی است که موجب ایجاد علقه ی زوجیت میان زن و مرد و بوجود آمدن تعهداتی میان آن دوست که در خارج از عقد ازدواج ایجاد نمی شود .در این پست به بررسی مفهوم نکاح و تاثیر انواع اشتباه در آن خواهیم پرداخت.

مفهوم عقد نکاح

نکاح عقدی است که به موجب آن، علقه و رابطه زوجیت بین طرفین عقد، (زوج و زوجه )به وجود می آید و پس از تحقق رابطه زوجیت، احکام و آثار قانونی و شرعی مربوط به آن به آنها مترتب می شود.اگر چه در بعضی منابع فقهی از نکاح به علت تعلق مهر و صداق به زوجه به عنوان شبه معاوضه تعبیر شده، اما به رغم برخورداری آن از پاره ای احکام معاوضات، همانند حق حبس، عقد نکاح عقدی مالی و معاوضه ای محسوب نمی شود. زیرا هدف معاوضه مبادله اموال است، در حالی که نکاح، علقه خاصی است که بین دو شخص (مرد معین و زن معین) برقرار می شود و دلیل معاوضه نبودن آن، همان بس که عقد نکاح مطلق و بدون تعیین مهر صحیح است.

اشتباه در موارد زیر موجب بطلان معامله است

1- اشتباه در نوع یا ماهیت عقد

2- اشتباه در مورد عقد یا مورد معامله یا موضوع عقد

3- اشتباه در خود موضوع معامله

4- اشتباه در شخص طرف معامله جایی که شخصیت طرف علت عمده عقد باشد

اشتباه در عقد نکاح

اگر درعقد نکاح اشتباهی در ارتباط با یکی از موارد زیر صورت بگیرد موجب بطلان و فسخ عقد نکاح میشود:

1-اشتباه در هویت جسمانی

مقصود از اشتباه در هویت جسمانی این است که مثلا آقای الف خانم ب را در جایی دیده است و به خواستگاری خانم ب رفته است حال خانواده یدختر به جای وی خواهر بزرگ اوخانم ج را که شباهت به خانم ب دارد را به آقای الف معرفی نموده و عقد نکاح فی مابین اقای الف و خانم ج منعقد گردیده است در این حالت، با توجه به اینکه شخص مورد نظر مرد، طرف عقد واقع نگرفته است عقد صحیح نمی باشد.

در ماده ی201 قانون مدنی صراحتا بیان شده است که اشتباه در شخص طرف معامله به صحت معامله خلل وارد نمی آورد مگر در مواردی که شخصیت طرف، علت عمده عقد بوده است.

باتوجه به ماهیت عقد نکاح و اینکه در این عقد شخصیت فرد مقابل علت عمده ی عقد بوده است فلذا چنانچه اشتباهی در ار تباط با شخصیت فرد مقابل صورت بگیرد .

علاوه بر آن ماده ۱۰۶۷ همین قانون نیز به صورت خاص و به صراحت، تعیین زن و شوهر را شرط صحت عقد داشته است، به نحوی که اشتباه در این مورد را باعث بطلان عقد دانسته است تعیین زن و شوهر به نحوی که برای هیچ یک از طرفین در شخص طرف دیگر شبهه نباشد، شرط صحت نکاح است.

لذا باتوجه به مفهوم مخالف این ماده چنانچه اشتباه در تعیین زن یا شوهر به گونه ای صورت بگیرد که موجب شبهه شده باشد عقد نکاح باطل است.

مفهوم ازدواج و شرایط صحت آن-بخش اول


2-اشتباه در اوصاف

اموری مثل سن، تحصیلات، سلامت، ثروت، زیبایی و صفاتی هستند که در انتخاب همسر، نقش بسیار مهمی ایفا می کنند، مثلاً مرد قصد ازدواج با دختری را دارد که دارای تحصیلات دانشگاهی است یا اینکه مشغول در شغل خاصی است که از نظر مرد چنین اشتغالی با اهمیت است. همین طور ممکن است دختر برای ازدواج با مردی، معیار ثروت و سلامت جسمی یا موقعیت اجتماعی او را مورد نظر داشته باشد. حال اگر هر کدام از طرفین فاقد یک یا چند صفت مورد نظر باشند اشتباه در اوصاف محقق شده و طرف مقابل حق فسخ عقد را خواهد داشت. ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی بیان می دارد : هر گاه در یکی از طرفین، صفت خاصی شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود. خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده و یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد.

آنچه از ماده مذکور استنباط می شود، آن است که اشتباه در وصف زمانی موجب ایجاد حق فسخ می شود، که وجود آن در عقد شرط شده باشد به نحوی که طرفین بر اساس آن وصف عقد را منعقد کرده باشند. در این خصوص فرقی نمی کند که وصف مذکور صراحتاً ذکر شود یا اینکه بر وجود آن تبانی صورت گرفته باشد.

بنابراین اگر یکی از زوجین گمان کند طرف مقابل واجد وصف یا خصوصیتی است و با وی ازدواج کند و بعد معلوم شود که طرف فاقد وصف مورد نظر است، این امر اصولاً ضرری به صحت عقد وارد نمیکند و صرفاً در مواردی که وجود آن وصف برای زوج یا زوجه به نحو صریح یا ضمنی یا بنایی شرط شده باشد و یا در خصوص داشتن چنین وصفی، طرف مقابل مرتکب تدلیس در نکاح شده باشد، عقد نکاح حسب مورد به دلیل تخلف از شرط یا تدلیس قابل فسخ است.

بنابراین در عقد نکاح هر یک از زوجین از ارکان عقد محسوب می شود و معین بودن هر یک از زوج و زوجه شرط اساسی انعقاد عقد است، اگر چه علم تفصیلی طرفین نکاح به خصوصیات و اوصاف یکدیگر شرط نیست.

در صورتی که یکی از زوجین در خصوص شخص طرف عقد اشتباه کرده و مقصود واقعی او فرد دیگری بوده باشد، عقد نکاح صحیحاً منعقد نشده و باطل است، اما اشتباه در خصوص اوصاف طرفین اصولاً مضر به صحت عقد نیست و تنها ممکن است موجب تحقق حق فسخ نکاح شود.

شرایط نكاح

نكاح یك عقد است و همچون سایر عقود باید به نحو صحیح انشاء شود تا بتواند آثار خود را به همراه داشته باشد. مهم ترین شرایط نكاح علاوه بر قصد و رضای طرفین و اهلیت كه از قواعد عمومی كلیــه قراردادهاست و در نكاح نیز رعایت آن لازم و ضـروری می باشد، اختلاف جنس است كه در ذیل به طور مختصر به آن ها اشاره می شود.

مبحث اول- اختلاف جنس

اختلاف جنس از شرایط اساسی صحت نكاح است. هم در فقه و هم در حقوق عرفی، ازدواج دو هم جنس به لحاظ مخالفت با نظم عمومی و اخلاق حسنه باطل است. چنان چه به نحوی از انحاء دو هم جنس ایجاب و قبول عقد ازدواج را جاری سازند این نوع ازدواج باطل و قابل ثبت در دفتر ازدواج نخواهد بود. بارها در قانون مدنی به دو طرف عقد نکاح زن و مرد گفته شده است، که از جمله ماده 1035 ق.مدنی: ... بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می تواند امتناع از وصلت نماید... . ماده 1071 در خصوص دادن وکالت در امر نکاح به غیرمیگوید که هر یک از مرد و زن میتواند برای عقد نکاح وکالت به غیر دهد ،که در این ماده نیز از واژه مرد و زن استفاده کرده است.




نظرات کاربران