آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش دوم بیان نکات مهم قانونی در باب محرومیت از ارث -همراه با فایل صوتی

در این پست به بیان نکاتی درخصوص ماده837 قانون مدنی با توجه به ماده 959 قانون مدنی و بررسی نظریات فقها دراین خصوص خواهیم پرداخت.

ارث و وصایا | وصیت | محرومیت از ارث

آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش دوم بیان نکات مهم قانونی در باب محرومیت از ارث -همراه با فایل صوتی

فرد تا زماني که زنده است مي‌تواند همه گونه دخل و تصرفي در اموال خودش داشته باشد.براساس شرع ممکن است شرایطی مانع از تحقق ارث گردد؛ مانند کسی که به عمد، شخصی را که از او ارث می‌برد، بکشد اما این با باور عمومی که درباره محرومیت از ارث وجود دارد متفاوت است.قانونگذار در ماده 837 قانون مدنی صراحتاً بیان داشته است که اگر کسی به موجب وصیت، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت مزبور نافذ نیست.
آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش دوم بیان نکات مهم قانونی در باب محرومیت از ارث -همراه با فایل صوتی

بعضی دیگر از حقوقدانان در تفسیر این ماده میگویند: قاعده توارث از نظر نظم اجتماعی تأسیس شده است، بدین جهت طبق ماده 959 قانون مدنی وارث نمیتواند آن را از خود سلب كند. همچنانی كه مورث نمیتواند آن را از وارث سلب نماید. بنابراین توارث از احكام به شمار میرود نه از حقوق تا شخص بتواند آن را اسقاط كند. مثلاً هر گاه كسی وصیت نماید كه فلان وارث او ازارث محروم باشد و یا به فلان وارث او ارث ندهند، یا وارث او نیست، وصیّت مزبور موجب محرومیت او از ارث نمیگردد.

ماده 837 قانون مدنی اگر چه دارای ابهام است. ولی وقتی به منبع قانون، یعنی فقه امامیه مراجعه كنیم، ابهام آن برطرف میگردد. برای توضیح بیشتر باید گفت كه در این رابطه، دو نظریه بین فقهاء وجود دارد:

نظریه اول:


گروهی از فقهاء معتقد هستند كه وصیت مزبور بطور مطلق باطل نیست بلكه وصیت عهدی مزبور در بر گیرنده یك وصیت تملیكی است. چون، وقتی كسی از ورثه از ارث محروم شود، معنای آن این است كه سهم او به سایر ورثه ها تملیك میگردد پس وصیت به محرومیت یكی از ورثه از ارث، به منزله این است كه تمامی تركه را برای سایر وراث وصیت به تملیك كرده باشد.

آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش دوم بیان نکات مهم قانونی در باب محرومیت از ارث -همراه با فایل صوتی

ولی از آن جهت كه موصی، نمیتواند به بیشتر از ثلث مال وصیت كند، مازاد بر ثلث توقف بر اجازه وارث دارد. در نتیجه مقداری از ثلث كه سهم وارث محروم است، به وی تعلق نمیگیرد بلكه به وارث دیگر انتقال پیدا میكند و انتقال بقیه سهم وارث محروم (غیر از ثلث) توقف بر اجازه وارث محروم دارد كه اگر اجازه داد، وصیت نافذ میشود.


این نظریه را علامه در كتاب مختلف و بسیاری از فقهای دیگر از جمله صاحب جواهر قائل شده اند. ظاهر قانون مدنی این است كه از این نظریه پیروی كرده است. زیرا در ماده 837 قانون مدنی جمله نافذ نیست آمده است.

نظریه دوم:

گروه دیگر از فقهاء، از جمله محقق در شرایع، شهید ثانی در مسالك و فخرالمحققین معتقد هستند كه چنین وصیتی باطل است. زیرا چنین وصیتی مخالف كتاب و سنّت است و قواعد فقهی نیز مؤید این بطلان است. این نظریه با قواعد و موازین حقوقی منطبق است. زیرا انتقال تركه به وارث، پس از فوت مورث از امور قهریه است و بستگی به میل و رضایت كسی ندارد و لذا مورث نمیتواند مانع انتقال اموال به وارث شود. به عبارت دیگر، انتقال تركه به ورثه حكم است نه حق و حكم قابل اسقاط یا انتقال نیست.

مطالب مرتبط
محرومیت از ارث ٬ چه زمان محروم از ارث میشویم ٬چگونه میشود فرزند را از ارث محروم کرد٬قانون محرومیت از ارث
محرومیت از ارث ٬ چه زمان محروم از ارث میشویم ٬چگونه میشود فرزند را از ارث محروم کرد٬قانون محرومیت از ارث
آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش چهارم بیان موارد قانونی محرومیت از ارث -همراه با فایل صوتی
آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش چهارم بیان موارد قانونی محرومیت از ارث -همراه با فایل صوتی
آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش سوم بیان نظریه ی سازگار با قواعد وموازین حقوقی میان دو نظریه فقها -همراه با فایل صوتی
آیا میتوان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟ - بخش سوم بیان نظریه ی سازگار با قواعد وموازین حقوقی میان دو نظریه فقها -همراه با فایل صوتی

نظرات کاربران


وحید  -  22 اسفند 1401
خوب بود ممنون حالا کدوم نظریه ور دادگاه قابل دفاع می باشد

سید منصور آهویی -  22 اسفند 1401
احکام ارث احکامی لازم الاجرا و امری است و نه تکمیلی لذا نمی توان بر خلاف آن وصیت کرد ، از این رو بنظر من تا یک سوم ترکه و یک سوم سهم الارث هر یک از وراث را میت میتواند وصیت کند که فلانی تا این مبلغ از ارث محروم بشود و آن مبلغ به سایرین برسد ولی بیشتر از ثلث ترکه و یا ثلث سهم الارث آن وارث ممنوع و موجب بطلان وصیت است

مجید محمّدحسینی -  22 اسفند 1401
نظر دوم با موازین فقهی و حقوقی منطبق و صحیح است، زیرا قواعد وصیت و ارث از جمله قواعد آمره و دستوری محسوب میشوند که توافق و عمل بر خلاف آن، غیر ممکن است.